Gaas (Gastritis) inta lagu jiro Bisha Barakeesan ee Ramadaan: Sababaha, Calaamadaha, Baaritaanada, Daaweynta, iyo Kahortagga.

 

 Hordhac

Gaas (Gastritis) waa cudur caloosha ku dhaca oo sababa barar iyo muruxa/xoqonka xuubka caloosha. Inta lagu jiro bisha barakeysan Ramadaan, dad badan ayaa la kulma kororka calaamadaha gaaska sababtoo ah saacadaha dheer ee soonka, nidaamka cuntada oo isbedela, iyo cuntooyinka basbaaska leh ama dhanaan ee la cuno xilliga afurka ama suxuurta. Waa muhiim in si sax ah loo maareeyo gaaska si soonka loo guto iyada oo qofka caafimaadku wax u dhimin.

AI ayaa lagu sameeyay sawirka

 Waa Maxay Gaaska (Gastritis)?

Gaas waxaa lagu gartaa bararka xuubka caloosha oo ay keento aashitada caloosha oo badata, caabuqyada (infekshannada) bakteeriyada, ama dareerayaasha dhibaatada keena sida Qaxwada (kafeyn), cuntooyinka kulul, ama sigaar cabista.

Noocyada Gaaska:

 Gaas Degdeg ah (Acute Gastritis): Si kedis ah ayey u dhacdaa, waxaana sababi kara infekshanno ama daawooyinka qaarkood.

 Gaas Joogto ah (Chronic Gastritis): Waa xanuun muddo dheer socon kara, sababtiisana waxay noqon kartaa cunto aan dheelitirney, infekshanka Helicobacter pylori (H. pylori), ama cudurada difaaca jirka (autoimmune diseases).

 Calaamadaha Gaaska inta lagu jiro bisha  Ramadaan​

Calaamadaha gaaska inta lagu jiro soonka waxay noqon karaan kuwo aad u daran. Calaamadaha caadiga ah waxaa ka mid ah:

 Xanuun gubanaya oo ku dhaca caloosha (gaar ahaan ka hor afurka).

 Lallabbo (naxuus) ama matag.

 Baahida oo kugu qaboowdo. 

 Calool barar iyo gaaska oo badan.

 Aashitada caloosha (dureeri) iyo madax xanuun.

 Dheefshiidka oo xumaada (dyspepsia).

 Saxaro madow ama dhiig leh (haddii ay xaaladdu sii xumaato).

 Goorma Loo Baahan Yahay in Dhakhtar La Arko?

Haddii aad la kulanto xanuun daran oo caloosha ah, matag dhiig leh, ama miisaanka oo si lama filaan ah u yaraada, waa in aad isla markiiba la xiriirtaa dhakhtar.

 Sida Loo Baaro Gaaska

Dhakhaatiirtu waxay gaaska ku ogaadaan iyagoo adeegsanaya in: lagu wareesto waxa aad ka cabaneesid, baaritaano laguu diro, iyo tijaabooyin caafimaad.

Baaritaannada Caadiga ah ee Lagu Ogaado Gaaska:

 Endoscopy: Kamarad yar ayaa lagu dhex gelinayaa caloosha si loo fiiriyo hadii uu jiro barar.

 Baaritaanka H. pylori: ayada oo labaarayo: neefta, saxarada, ama dhiigga si loo hubiyo infekshanka H. pylori.

 Baaritaanka Dhiigga: Si loo hubiyo haddii jirka uu qabo dhiig yari (anemia).

 Baaritaanka Saxarada: Lagu ogaanayo dhiig qarsoon (occult blood).

Upper Endoscopy or EGD

Waa kaamera yar ee qofka la galiyo, waxey dhakhtarka ka kaalmeesaa in uu arko calooshaada xuubkeeda gudaha, hadii nabar jiro.

AI ayaa lagu sameeyay sawirka

 Daawooyinka Lagu Maareeyo Gaaska inta lagu jiro Ramadaanka

Daawooyinkan ayaa kaa caawin kara yareynta xanuunka gaaska, si aad si nabad ah u soonto:

Daawooyinka Caadiga ah ee Gaaska:

 Proton Pump Inhibitors (PPIs): Waxay yaraynayaan aashitada caloosha (e.g., Omeprazole, Lansoprazole).

 H2 Blockers: Waxay hoos u dhigaan aashitada caloosha (e.g., Ranitidine, Famotidine).

 Antacids: Waxay yareeyaan aashitada caloosha si degdeg ah (e.g., Aluminium Hydroxide, Magnesium Hydroxide).

 Antibiotics: Waxaa loo isticmaalaa infekshanka H. pylori (e.g., Amoxicillin, Clarithromycin).

 Daawooyinka ilaalinaya xuubka caloosha: (e.g., Sucralfate, Misoprostol).

⚠️ Fiiro Gaar ah: Fadlan kala tasho dhakhtarkaaga nooca daawada aad u baahantahay iyo sida loo habeeyo jadwalka daawada haddii aad sooman tahay. sidoo kale hadii aadan soomaneyn fiiri macluumaadkaan ku saabsan cudurka gaas ee xili walba.

Fadlan kala tasho dhakhtar 

daawooyinka aad qaadaneesid, kuwa gaaska loo qaato iyo kuwa kaleba.

 Sida Loo Hortago Gaaska inta Lagu Jiro Bisha Ramadaan

Si aad uga hortagto gaaska inta aad sooman tahay, raac tilmaamahan:

Isbedel ku samee cunto cunidaada:

 Ha ka tagin suxuurta – Cuntada suxuurta waxay ka hortagtaa aashitada caloosha.

 Cun cunto yar, laakiin kala qaybi – Ha cunin cunto badan hal mar, si calooshu u nasto.

 Cab biyo badan – Inta u dhexeysa afurka iyo suxuurta, cab ugu yaraan 8 koob oo biyo ah.

 Cuntooyinka caloosha socodsiinaayo cun – Sida khudaarta, miraha, iyo badarka si dheefshiidku u hagaago.

cun cunto dheeli tiran oo yar!

AI ayaa lagu sameeyay sawirka

Cuntooyinka ay tahay in aad ka fogaato:

 Cuntooyinka kulul (basbaaska leh) – Waxay dhaawacaan xuubka caloosha.

 Cuntooyinka dhanaanka ah (liin, tamato, iwm.) – Waxay kordhiyaan aashitada caloosha.

 Cabitaanada Qaxwada (kafeynta) leh (shaah, qaxwo, cabitaanada sonkorta leh) – Waxay kordhiyaan dareeraha caloosha.

 Cuntooyinka shiilan iyo dufanka leh – Waxay keeni karaan laabjeex (acid reflux).

 Cabitaanada Aashitada leh (sida Coke, Fanta, iwm.) – Waxay keenaan calool barar iyo xanuun.

 Tilooyin Ku Saabsan Sida Loo Xakameeyo Gaaska inta Lagu Jiro Bisha Ramadaan

 Fur soonkaaga adigoo biyo iyo timir ku bilaabaya si calooshu u degto.

 Si tartiib ah wax u cun – Ha degdegin oo dheefshiida fursad sii si calooshu ay cunto burbrinta u sahlanaato.

 Ka fogow in aad jiifto markiiba afurka ka dib – Waxay keeni kartaa laabjeex (acid reflux).

 Iska ilaali walwal iyo walbahaar– Waxa uu kordhiyaa aashitada caloosha.

 Jooji sigaar cabista – Waxay dhaawacaysaa xuubka caloosha.

عن المِقْدَام بن مَعْدِي كَرِبَ رضي الله عنه قال: سمعت ​رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: «ما مَلَأ آدَمِيٌّ وِعَاءً شَرًّا من بطن، بِحَسْبِ ابن آدم أُكُلَاتٍ يُقِمْنَ صُلْبَه،ُ فإن كان لا مَحَالةَ، فَثُلُثٌ لطعامه، وثلث لشرابه، وثلث لِنَفَسِهِ».  

[صحيح] - [رواه الترمذي وابن ماجه وأحمد]

 Nabiga Maxamed (SCW) waxaa laga maqlay: "Aadanuhu ma buuxiyo weel ka xun calooshiisa. Waxaa ku filan ibn Aadam in uu cuno xoogaa cunto ah oo jirkiisa taagyeesha. Haddii uu qasbo (oo uu cuni rabo wax ka badan), ha ahaato saddex meelood meel (1/3) cuntadiisa, saddex meelood meel (1/3) cabitaankiisa, iyo saddex meelood meel (1/3) hawadiisa (neefsigiisa)."

Waxaa wariyay:  📖Sunan Ibn Maajah (3349). 📖 Musnad Axmed (17186). 📖 Jaamic At-Tirmidi (2380) – Waxaa saxiixyeeyay Tirmidi (Hasan Sahih).​

AI ayaa lagu sameeyay sawirka (Qoraalka waa lagu daray-hadithka)

 Gunaanad

Gaas waa cudur caadi ah, gaar ahaan inta lagu jiro bisha barakeysan ee Ramadaan, sababtoo ah nidaamka cuntada aad u cuntid ayaa isbadala. Si looga hortago xanuunka, waxaa muhiim ah in la raaco cunto caafimaad leh, la qaato daawada si sax ah, loona noolaado nolol caafimaad leh. Haddii calaamadaha ay sii xumaadaan, la xiriir dhakhtar. Islaamku wuxuu ogolyahay in qofka jirran uusan soomin, markaa caafimaadkaaga ilaali, oo haddii lagaa rabo inaad soonka dib u gudato ama fidyo bixiso, kala tasho culimada.